Vaak kunnen we wel benoemen waarom iets fout gaat, maar daarmee ben je er niet. Voor gedragsverandering is meer nodig. Zoals kunnen inzoomen op een bepaald moment en jouw ervaring van dat moment. Meten en reflecteren is één van de zes bewezen principes van succesvolle gedragsverandering. En in goed reflecteren schuilen de meest leerzame momenten.
Aha-moment
Als je werkt aan gedragsverandering, dan zul je momenten ervaren waarop je iets anders doet dan je je had voorgenomen. Door dieper te reflecteren op wat er gebeurt, kun je patronen aan het licht krijgen. Wat gebeurde er precies, wat deed je exact en waarom? Vaak gaat zoiets op een goed moment gepaard met een ‘aha!’. En blijf je achter met nieuwe inzichten waardoor je alles wat er daarna gebeurt en en alle acties die je zet vanuit dat licht bekijkt. Het zijn inzichten die leiden tot een soort helderheid, waardoor alle kennis die je tot dat moment had ineens in een ander daglicht komt te staan.
Uit de autopilot
Goed reflecteren betekent niet dat je per se moet graven tot je bij een diepste betekenis komt. Maar het is wel zaak om nauwkeurig in te zoomen op wat er precies gebeurt. Zeker als het gaat om de gedragsverandering die je voor ogen hebt. We doen veel dingen onbewust, het zijn ingesleten gedragspatronen waarvan je niet eens meer weet waarom je het doet of waarom het bepaalde gevoelens bij je oproept. Met goed reflecteren haal het uit de autopilot, waarna je het voor jezelf vervolgens gemakkelijker maakt om een andere keuze te maken. Als je snapt waarom je iets doet, omdat dat bijvoorbeeld gewoonte is, dan is dát inzicht feitelijk al genoeg om te snappen dat je een gewoonte moet doorbreken.
Klopt het beeld dat jij hebt van je identiteit?
We hebben allemaal een identiteit die we nastreven. Op het moment dat je iets wilt veranderen, dan kom je aan je identiteit of in elk geval het beeld dat jij zelf hebt van je identiteit. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat je aan je doorzettingsvermogen wilt werken, omdat je merkt dat je nieuwe dingen wel met energie oppakt, maar moeite hebt om door te pakken. Als je dat wilt gaan veranderen, dan kun je te maken krijgen met de gedachte: Ik ben altijd al een kickstarter geweest, iemand die dingen initieert. Als ik dat ga veranderen, ben ik niet trouw aan mezelf. Onder die gedachte zit een verkapt beeld van je identiteit: dat je blijkbaar niet én energiek én een doorzetter kunt zijn. Dat hoeft niet waar te zijn. Het is jouw eigen perceptie en beeld. Door te reflecteren onderzoek je of dit beeld juist is. En kun je er gaandeweg achter komen dat je heel goed die energieke persoon kunt zijn en tegelijkertijd de situatie zo kunt vormen dat je ideeën ook worden doorgezet. Door bijvoorbeeld de omgeving te creëren die daarvoor nodig is. Of door acties te bepalen die je moet zetten.
Reflecteren geeft je ruimte
Door te reflecteren geef je erkenning aan je gevoel en aan wat er daadwerkelijk allemaal in je zit. Je mag vinden dat sommige dingen lastig zijn om los te laten en je mag stilstaan bij de vraag of je straks nog wel ‘jezelf’ bent. Tegelijkertijd geeft reflecteren je de ruimte om te onderzoeken of het beeld dat je van jezelf hebt nog wel klopt. In het voorbeeld van zojuist: Je kunt heel goed enthousiast zijn voor nieuwe dingen en daarnaast zorgen dat je doorzet. Dat verandert niks aan je passie voor nieuwe dingen. Dus als je loskomt van het idee dat je hebt over je eigen identiteit, en dat loskomen doe je door te reflecteren, dan kun je vervolgens je beeld bijstellen en werken aan duurzame gedragsverandering.
Inzoomen op wat nodig is
Bij iedere gedragsverandering gaat het erom dat je iets wilt bereiken. Iets dat je nu niet hebt of kunt. Door met vaste regelmaat te reflecteren, en zeker als je het vastlegt en terugleest, dan zul je op een goed moment jezelf horen zeggen: ja, dat weet ik nu wel. Als je op zo’n moment de moed hebt om te kijken naar wat eronder ligt en dus verder te onderzoeken wát er op zo’n moment gebeurt, dan krijg je zicht op de dingen die je onbewust doet. Daarin schuilen vaak grote leermomenten om te kijken wat je daadwerkelijk moet veranderen om te bereiken wat je wilt bereiken.
Voor effectieve ontwikkeling is gedragsverandering nodig met een gedegen plan. Meten en reflecteren is één van de zes principes voor gedragsverandering. Deze principes maken zo’n plan tastbaar, meetbaar en behapbaar. Die aansluit op de persoonlijkheid en waarmee je een flow creëert die verandering heel tastbaarder maakt. Waardoor het bereikbaar en dus succesvol wordt.
David Brode
RiplRock