Als je iets wilt bereiken, dan ben je daar vaak nog niet omdat je ergens tegenaan loopt. Stilstaan bij datgene wat je tegenhoudt (of waar je tegenaan loopt), is één van de meest wezenlijke dingen om inzicht te krijgen in hoe je daar wél kunt komen. Bij een gedragsverandering draait zo’n uitdagend moment altijd om zaken als energie, allergie, valkuilen, noem maar op. Het doet iets met je. Vanuit de gedragsfilosofie bekeken gaan dingen vaak niet zoals we willen doordat we ons onvoldoende afvragen wat er precies op die momenten, waarin je iets anders doet dan je je hebt voorgenomen, gebeurt.
Laat ook maar…
Als ik kijk naar mezelf, dan ben ik hopeloos enthousiast. Het glas is altijd halfvol, ook al zit er maar een druppel in. Dat heeft als gevolg dat ik nieuwe dingen met veel energie oppak. Als katalysator is dat te gek, maar ik weet ook dat het na die eerste fase kan misgaan op doorzetten. Dat betekent iets voor mij, maar bijvoorbeeld ook voor mensen met wie ik samenwerk. Een risico van m’n enthousiasme is dat ik onvoldoende oplet of mijn omgeving in dezelfde vaart is meegegaan. Zo’n moment is voor mij een uitdaging, want ik weet dat ik -als ik niet oppas- kan denken: laat ook maar. Door van te voren hierbij stil te staan, kan ik mij richten op hoe ik mijn omgeving meekrijg in mijn flow, of mijzelf aanpas aan hun flow, om uiteindelijk wel mijn doel te bereiken. Ik weet inmiddels dus dat ik die kickstarter kan zijn. In m’n planning prik ik vervolgens momenten om te checken dat mijn omgeving aan boord is en bepaal ik van te voren de acties die ik ga nemen als dat niet het geval is.
Hoe kom je achter je uitdagende momenten?
Uitdagende momenten laten zich niet altijd makkelijk benoemen. Soms gaat het om momenten waarvan je je niet bewust bent dat ze uitdagend zijn voor jezelf in relatie tot wat je wilt bereiken. Om inzicht te krijgen in die momenten waar het misgaat, moet je leren om situaties en jouw reacties daarop plat te slaan. Waar sta je nu, waar wil je naartoe en wat vind je dat er tussen die twee punten staat? Richt je daarbij op dingen die onder jouw controle liggen. Een probleem is niets meer dan een (tijdelijke) onduidelijkheid over hoe je het gat tussen waar je nu staat en waar je naartoe wilt kunt dichten. Je hebt een persoonlijke uitdaging te pakken als je achterhaalt wat het voor jou betekent. Waarom sta je nu waar je vindt dat je staat? Omschrijf dat in een paar zinnen en vaak omschrijf je daarmee je dilemma of excuus. Ik ben nooit zo geïnteresseerd in het excuus, maar wel in de uitdaging die erin schuilt.
Uitdaging zit vaak in een voornemen
In het verlengde daarvan kun je jezelf vervolgens afvragen welke stappen je zou moeten nemen om richting je doel te komen. Dat doet denken aan waar we eerder over schreven: het opknippen van je doel in kleine stukjes. De grap is: negen van de tien keer neem je niet de kleine stapjes die je moet nemen om ergens te komen omdat er een uitdagend moment achter zit. Zeker als het gaat om gedragsveranderingen, dan zitten de uitdagende momenten vaak in de dingen waarin het anders gaat dan je je voorneemt om te doen. Dus je neemt je iets voor en in dat voornemen zit tegelijkertijd je uitdagende moment. Als voorbeeld: je bent begonnen met hardlopen en neemt je voor twee keer per week te gaan lopen. In dat voornemen, in die twee keer per week, zit je uitdagende moment. Of: je neemt je voor om actiever te luisteren naar de mensen om je heen. In dat voornemen zit voor jou de uitdaging in het luisteren.
Vergroot je zelfkennis
Stilstaan bij uitdagende momenten betekent je doel opknippen in kleine stukjes en te kijken naar die stukjes. Alles wat je kunt doen om je zelfkennis te vergroten helpt je om de weg te bewandelen die je wilt bewandelen. Vanuit dat perspectief helpt inzicht in uitdagende momenten en daarmee inzicht in jezelf je om te komen waar je wilt. Het geeft je een hele concrete voedingsbodem om je eigen gedrag te gaan ontwikkelen.
Voor effectieve ontwikkeling is gedragsverandering nodig met een gedegen plan. Stilstaan bij uitdagende momenten één van de zes principes voor gedragsverandering. Deze principes maken zo’n plan tastbaar, meetbaar en behapbaar. Die aansluit op de persoonlijkheid en waarmee je een flow creëert die verandering heel tastbaarder maakt. Waardoor het bereikbaar en dus succesvol wordt.
David Brode
RiplRock